Oude Warande

aug

Gemeentebos de Oude Warande ligt aan de Bredaseweg,
ten zuiden van de spoorlijn Breda-Tilburg en ten westen van de Warandelaan. De
oorsprong van dit bos gaat terug naar 1712. In dat jaar kreeg prins Willem VIII
van Hessen-Kassel, heer van Tilburg en Goirle, toestemming om een uitgestrekt stuk
hei van de gemeijnt (gemeenschappelijk gebruikte gronden) in te graven ‘tot
desselfs playsier en gebruyk’. Deze Duitse prins kocht eerder (1710) al de
heerlijkheid Tilburg en Goirle voor 127.500 gulden van baron van Grobbendonck.

Prins Willem VIII van Hessen-Kassel

Foto collectie Museum Schloss Fasanerie

Ontwerp

Het ontwerp van het landgoed is geïnspireerd op de sterrenbossen (vanuit een centraal punt lopen meerdere lanen) die de grootmeester van de Franse tuinarchitectuur André Le Nôtre veelvuldig toepaste. Hij is bekend van de tuinen van Versailles en de Tuilerieën (Parijs), het St. Jamespark (Londen) en Het Loo (Apeldoorn).

In 1754 kwam de Oude Warande in bezit van de graven Van Hogendorp van Hofwegen. Van Hogendorp kreeg in 1757 een stuk gemeijnt in de Rauwbraken. Daarvan maakte hij de Nieuwe Warande. Het landgoed de Oude Warande had toen de vorm van een vierkant.

Gijsbertus Steenbergensis Graaf van Hogendorp, vrijheer van Hofwegen, kreeg in 1757 van Tilburgs schepenen toestemming om aan de buitenzijden het landgoed uit te breiden. In de achttiende en negentiende eeuw volgden meer uitbreidingen.

Villa

Bij de verkoop van de heerlijkheid Tilburg en Goirle in 1858 ging de Oude Warande voor 7.500 gulden over in handen van notaris Josephus Antonie Daamen.

In 1906 werd het door zijn erfgenamen verkocht aan Bernard J.M. Verbunt. In 1908 liet deze er een villa in bouwen, naar ontwerp van de Tilburgse architect Jan van der Valk. Een deel van het bos rondom de villa werd heringericht door tuinarchitect L.A. Springer. Het oostelijk deel van het bos werd in 1931 aan de gemeente verkocht. In 1932 werd Burgers Dierenpark geopend. In 1952 kocht de gemeente het gehele landgoed van mevrouw Verbunt-Janssens. De in de Oude Warande gelegen villa Oude Warande 2 (voorheen Bredaseweg 439) is in 1962 afgebroken.

Villa Oude Warande Foto Coll. Regionaal Archief Tilburg

Benaming Oude Warande

Warande stamt af van het oud-Noord-Franse ‘warande’. Daarnaast bestond het oud-Franse ‘garande’, (garir = beschermen), dat zelf weer ontleend is aan het Frankische ‘waron’ (bewaren en beschermen). Onder ‘warande’ verstaat men een jachtterrein, waar het wild beschermd wordt. Later kreeg het de waarde van een park of lusthof, dierenpark en wandeldreef.

Tilburg heeft verschillende ‘warandes’ gekend. In 1592 droeg een stuk zaailand op de Hasselt die naam en in 1714 een perceel akkerland op Loven. In 1752 komt er een perceel bos en hei voor, dat ‘de warande aan de Moerenburg’ wordt genoemd.

De bepaling ‘Oude’ verwijst naar de ‘Nieuwe Warande’. Het betrof het in 1757 in de Rauwbraken aangelegd landgoed van de heer van Tilburg, graaf Van Hogendorp. Vanaf die tijd dateert de onderscheiding tussen ‘oud’ en ‘nieuw’. Voorheen heette het complex aan de Bredaseweg gewoon de Warande.

Lustwarande

Deze van oorsprong Bredase stichting Fundament Foundation organiseert kunstmanifestaties in de openbare ruimte en betrekt daarbij internationaal bekende kunstenaars. In 2000 produceerde de stichting in Tilburg de expositie Lust Warande / Pleasure-Garden in de Oude Warande. Sindsdien vinden er (twee)jaarlijks exposities plaats.

Einde 2007 verleende Fundament Foundation de opdracht aan Callum Morton om een paviljoen te ontwerpen voor het middelpunt van de Oude Warande. Dit paviljoen, Grotto, werd in juni 2009 opgeleverd. Door de enorme spiegels valt de buitenkant niet direct op. Het is een autonoom kunstwerk en een ontmoetingsplek met een kleine horecavoorziening.