Tilburg’s Natuur Dierenpark

Bernard J.M. Verbunt, de toenmalige eigenaar van de Oude Warande, verkocht in 1931 het oostelijk deel van het landgoed aan Johannes Burgers, de eigenaar van Burgers Dierenpark in Arnhem. Hij richtte in 1932 in dit bos aan de Bredaseweg Burgers Dierenpark op. Het was zijn huwelijkscadeau aan zijn dochter en de Tilburger Van Glabbeek. Dit echtpaar leidde het dierenpark tot 1946, waarna het beheer in handen kwam van de dierenhandelaar C. van Dijk & Zonen.

Van Dijk had zijn dierenhandel in de Houtstraat en hij importeerde in 1939 vanuit Amerika 10.000 vogels. In de jaren dertig verkocht hij ook grotere dieren, waaronder leeuwen en apen, aan dierentuinen en circussen over heel de wereld. De tijdelijke huisvesting van al die dieren werd een steeds groter probleem.

Tilburg’s Natuur Dierenpark
Op 24 januari 1946 werd het dierenpark van Van Dijk geopend onder de naam Tilburg’s Natuur Dierenpark. Sindsdien vonden er vele diersoorten onderdak. In 1947 kwamen er al 150.000 bezoekers, met als topjaar 1966 met 232.000 bezoekers. Tot in de jaren zestig was het dierenpark een van de meest aantrekkelijke bestemmingen voor een dagje uit met het gezin, de schoolklas of de vereniging. Vanaf die tijd werd het recreatieaanbod, dat voorheen in Tilburg vrij mager was, iets ruimer. Bovendien leek de traditionele dierentuin zijn populariteit te verliezen.

In 1962 wil de gemeente het dierenpark weg en Van Dijk kijkt uit naar nieuwe grond. De gemeente bood onder andere een perceel aan bij de zandafgraving Beekse Bergen. Uiteindelijk kwam het tot een deal. Van Dijk verkocht een strook van zijn grond in het noordelijk deel van de Oude Warande, en kon uitbreiden met een stuk ten westen van zijn perceel. Er vond een grote verhuizing en herinrichting plaats.

1940, Duitse bommen op dierenpark
In de nacht van 10 op 11 mei 1940 trokken de Nederlandse troepen zich terug uit de zogeheten Peel-Raamstelling in Oost-Brabant. ‘s Middags werden er boven en rond Tilburg bijna voortdurend Duitse vliegtuigen waargenomen die de terugtrekkende Nederlandse troepen beschoten. De Duitsers namen de Nederlandse soldaten onder vuur in het gebied tussen het missiehuis aan de Bredaseweg en Gilze. Er vielen ook 21 Duitse bommen op het dierenpark.

Gelukkig richtte dit weinig materiële schade aan, maar de dieren verkeerden na afloop wel in shock. De zondag daarna gingen de poorten weer open. Tijdens de oorlogsjaren werd het dierenpark zoveel mogelijk open gehouden. In de tweede helft van de oorlog was het voedselgebrek een groot probleem. In de oorlogsjaren zijn er in het restaurant van het dierenpark steeds militairen gestationeerd, aanvankelijk Polen, maar tegen het einde van de oorlog ook Duitsers. Daarmee werd het voor Van Glabbeek met de exploitatie wel erg moeilijk. In de winter van januari-februari 1945 stierven de leeuwen van de honger en kou.

Sluiting
In 1973 valt het doek voor het dierenpark, vooral door de concurrentie van Safaripark Beekse Bergen. Van het park resteren onder meer nog enkele dienstwoningen en de karakteristieke entreepoort. In 2008 organiseerde Stadsmuseum Tilburg op de vroegere locatie een openluchtexpositie over het dierenpark.

Er zijn nog twee herinneringen aan de vroegere dierentuin. Net voor de sluiting in 1973 wisten enkele Siberische grondeekhoorns te ontsnappen en kozen ze de Oude Warande als nieuw leefgebied, de enige plek in West-Europa waar deze nu nog in het wild voorkomen.

Pater Protasius van het Trappistenklooster in Berkel-Enschot heeft jarenlang dode dieren uit de dierentuig geprepareerd en opgezet. Daar verdiende de firma Van Dijk ook weer geld aan. Sommige dieren mocht Protasius zelf houden en hij richtte in de abdij een klein museum in. Deze collectie is later terecht gekomen in Natuurmuseum Brabant.

Ronald Peeters