Stadsbos013 moet zich opnieuw uitvinden: klimaat dwingt tot andere keuzes

Droogte, hitte en plensbuien zetten Stadsbos013 steeds meer onder druk. Soorten verdwijnen, nieuwe komen erbij. De Bosgroep Zuid Nederland zoekt samen met de gemeente Tilburg naar manieren om Stadsbos013 toekomstbestendig te maken – met meer variatie, sterkere bodems en ruimte voor biodiversiteit.

Nieuwe gasten uit het zuiden

Dat er iets verandert, zien natuurliefhebbers al jaren. Vogels en insecten uit Zuid-Europa, zoals de hop, de bijeneter en het staartblauwtje, vestigen zich steeds vaker in Nederland. Maar waar dieren zich nog snel kunnen verplaatsen, gaat dat bij bomen heel anders. Een eik kan zich bijvoorbeeld maar een kilometer per jaar verspreiden, terwijl het klimaat in veel sneller tempo opschuift. Daarom kijkt de Bosgroep vooruit. Ze planten soorten aan die nu al goed gedijen in Frankrijk of Duitsland, maar hier nog nauwelijks voorkomen. Zo bereiden de bossen zich voor op het klimaat van de toekomst.

De verliezers: fijnspar en beuk

Sommige boomsoorten leggen het af. De fijnspar sneuvelde massaal tijdens de droge zomers van 2018 en 2019, mede door de plaag van de letterzetter-kever die juist op verzwakte bomen toeslaat en zich massaal kan vermenigvuldigen. Ook de lariks en de beuk hebben het zwaar. Opvallend genoeg doet de kastanje het juist beter dan ooit.

Van monotone bossen naar veerkracht

Een bos vol met dezelfde boomsoort is kwetsbaar. Als er dan één soort uitvalt, blijft er weinig over. Daarom pleit de Bosgroep voor gemengde bossen. Door te mengen krijg je niet alleen meer variatie in het landschap, maar ook een sterker ecosysteem. Ziekten en plagen maken minder kans, de bodem kan beter omgaan met droogte en wateroverlast, en recreanten vinden een gevarieerder bos aantrekkelijker. Ook in Stadsbos013 kijken we op deze manier naar het aanplanten van nieuwe soorten. Zo ontstaat stap voor stap een robuuster Stadsbos013.

Bodem als basis

De bodem speelt een sleutelrol. In het verleden werden soorten aangeplant die de grond juist zuurder maakten. Dat probleem wordt nu versterkt door de hoge stikstofuitstoot. Op sommige plekken is de zuurgraad inmiddels extreem laag. Nieuwe keuzes kunnen dat keren. Inheemse soorten zoals de linde, hazelaar, zoete kers en esdoorn brengen mineralen terug in de bodem. Hun bladeren voeden het bodemleven en zorgen dat zandgronden meer water vasthouden. Zo krijgt het bos een soort sponswerking: droogte en natte periodes worden beter opgevangen.

Wat kun jij zelf doen?

De toekomst van Stadsbos013 hangt niet alleen af van bosbeheerders. Ook inwoners kunnen bijdragen, in hun eigen tuin of buurt.

• Kies voor inheemse bomen en struiken zoals linde, hazelaar of vlier. Deze soorten passen bij onze bodem en helpen insecten en vogels.
• Tegel eruit, groen erin. Een groene tuin houdt water vast en koelt in de zomer. Een groen balkon helpt ook!
• Laat blad liggen. Herfstblad vormt voedsel voor de bodem en beschermt tegen uitdroging.
• Maak ruimte voor water. Een regenton of vijver helpt bij droogte én bij stortbuien.
• Plant gevarieerd. Net als in het bos geldt: hoe meer soorten, hoe sterker het systeem.

Natuur sterker maken

Het Stadsbos van de toekomst draait om bescherming en herstel. Meer biodiversiteit, een gezondere bodem en meer ruimte voor planten en dieren: dat is waar de Bosgroep op inzet. “Alle beetjes helpen. Door slim te mengen, soorten uit andere klimaatzones te introduceren en de waterhuishouding te verbeteren, maken we onze bossen weerbaar tegen de toekomst.” En Tilburgers? Die kunnen alvast in hun eigen tuin beginnen.